Δημοσιεύθηκε τον Νοέμβρη και τον Δεκέμβρη του 2024, το ΦΕΚ, η εγκύκλιος εφαρμογής και ο προγραμματισμός υλοποίησης του προγράμματος «Δράσεις ενεργού πολίτη». Με αυτό επιχειρείται σαφής αντιδραστική αναδιάρθρωση και επιπλέον «καλούπωμα» του προγράμματος σπουδών (σε όλες τις βαθμίδες εκπ/σης) στα πρότυπα του νεοφιλελεύθερου αφηγήματος της ατομικής ευθύνης.

Η έννοια του «ενεργού πολίτη» ως ουδέτερη ή αποπολιτικοποιημένη

Στην εγκύκλιο δεν αποσαφηνίζεται τι σημαίνει «ενεργός πολίτης» στη σημερινή συγκυρία. Επειδή όμως κάθε όρος που χρησιμοποιείται εμπεριέχει ιδεολογικές προεκτάσεις, επισημαίνουμε ότι οι δράσεις για τον «Ενεργό πολίτη» ανάγονται απλώς σε δράσεις τύπου «εθελοντισμού» ή «φιλανθρωπίας», αφήνοντας εκτός κάδρου τη συλλογική διεκδίκηση, τη δυνατότητα κριτικής στη δομή της εξουσίας και τον ρόλο της ανισότητας. Έτσι η στάση των ανθρώπων και η ενεργός συμμετοχή του αντιμετωπίζεται ως ατομική ευθύνη, αντί για μια διαδικασία ζύμωσης και δημοκρατικής αμφισβήτησης.

Επισημαίνουμε πως στο θεσμικό πλαίσιο που ανακοινώθηκε, μέχρι στιγμής, δεν γίνεται καμία αναφορά για ειδική συνεδρίαση των Συλλόγων Διδασκόντων – άρα και δημιουργίας πρακτικού- για τον καθορισμό των δράσεων. Επίσης, σε αντίθεση με όσα διαδίδονται από στελέχη της διοίκησης, η βεβαίωση της υλοποίησης των δράσεων δεν συνδέεται, ούτε φυσικά αποτελεί προϋπόθεση για την αποφοίτηση των μαθητών/τριών.

Καλούμε τους συλλόγους διδασκόντων να μην καταγράψουν σε πρακτικό τις δράσεις, να μην εμπλέξουν φορείς άσχετους κι εχθρικούς με την εκπαίδευση όπως ιδιωτικές εταιρείες, ΜΚΟ, δήμους, αστυνομία κ.λπ., να μην αναρτήσουν στην ιστοσελίδα του σχολείου, να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τις διδακτικές μεθόδους και πρακτικές που έως τώρα χρησιμοποιούν.

Τα πρόγραμμα Ενεργός πολίτης είναι μια ακόμα αντιδραστική επικοινωνιακή φούσκα και μια προσπάθεια εξαναγκασμού των εκπαιδευτικών να φορτωθούν μια επιπλέον γραφειοκρατική δουλειά: λίστες με δραστηριότητες, «μάζεμα πόντων» και πιστοποίηση ότι το σχολείο υλοποίησε δράσεις «ενεργού πολίτη».

Η όποια εκπαιδευτική πρακτική και διδασκαλία για τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, για τον ενεργό και κριτικά σκεπτόμενο πολίτη, θα χρειαστεί να κινηθεί έξω από το «φαίνεσθαι» και τα απλά «κουτάκια συμμόρφωσης», στοχεύοντας στην κοινωνική χειραφέτηση και στην κριτική σκέψη των μαθητών/τριών – ώστε, σε συνδυασμό με μια σειρά άλλων παιδαγωγικών/διδακτικών πρακτικών, να συμβάλλει στην ατομική και συλλογική δράση μας ως εκπαιδευτικοί με συνείδηση του κοινωνικού, επιστημονικού και παιδαγωγικού μας ρόλου.